Książki

„Mit deficytu” to genialna eksploracja nowoczesnej teorii monetarnej (MMT) autorstwa Stephanie Kelton. Całkowicie zmienia nasze rozumienie, jak najlepiej radzić sobie z kluczowymi problemami, począwszy od ubóstwa i nierówności, po tworzenie miejsc pracy, rozszerzanie dostępu do opieki zdrowotnej, zmianę klimatu i budowanie trwałej infrastruktury.

Co robić, kiedy uczelnia chce prywatyzować akademik? Przede wszystkim nie panikować. Gdy studenci i studentki z całego kraju w grudniu zjeżdżali się do Poznania, by protestować przeciwko sprzedaży Domu Studenckiego Jowita, nie wiedzieli, że staną się częścią najdłuższej od lat studenckiej okupacji, a przede wszystkim pierwszej od niepamiętnych czasów, która zakończyła się dużym sukcesem. 

Żyjemy w czasach polikryzysu – wielu nakładających się na siebie i wzajemnie powiązanych kryzysów. Skala wyzwań, jakie stoją przed nami w związku z katastrofą klimatyczną, zanikiem bioróżnorodności, deficytem demokracji i stopniowym pogorszeniem jakości instytucji publicznych powoduje, że jedynie państwo jest w stanie skutecznie na nie odpowiedzieć. Tylko sektor publiczny może zmobilizować odpowiednio duże zasoby finansowe, rzeczowe i osobowe, by przewodzić ambitną misją transformacji energetycznej i uwolnić ludzkość na zawsze od paliw kopalnych. Mariana Mazzucato przypomina, że kiedyś jako społeczeństwo byliśmy w stanie formułować takie ambitne cele, prawdziwe Misje przez duże „M” – jak wtedy, gdy w ramach programu Apollo udało nam się doprowadzić do pierwszej misji załogowej na Księżyc.

Książka jest przystępnym wprowadzeniem do podstaw postkeynesowskiej teorii pieniądza i jej najważniejszych komponentów, takich jak pieniądz endogeniczny i teoria obiegu pieniężnego. Autorzy omawiają najważniejsze różnice pomiędy ortodoksyjnym i heterodoksyjnym spojrzeniem na teorię pieniężną i wynikające z niej polityki gospodarcze.

„W pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm” to książka, która wytycza nowy kierunek dla społeczeństwa, przekraczając granice obecnych paradygmatów politycznych i ekonomicznych. Autor, Aaron Bastani, wizjonuje świat wolny od pracy, niedostatku i kapitalizmu, oparty na zaawansowanych technologiach. Automatyzacja staje się drogą do powszechnej wolności, luksusu i szczęścia, przy jednoczesnym zmniejszaniu wartości towarów do zera dzięki postępowi technologicznemu. Energia odnawialna zastępuje paliwa kopalne, a surowce są pozyskiwane z asteroid. Dzięki edycji genów i biologii syntetycznej możliwe jest przedłużenie życia i eliminacja chorób.

Pavlina Tcherneva obnaża mit stopy bezrobocia nieprzyśpieszającej inflacji (NAIRU), wskazując, że to narracja uzasadniająca określone stosunki społeczne. Według tej teorii bezrobocie jest nieuniknione i konieczne, a prawo ekonomii wymaga, byśmy się z tym pogodzili. Autorka argumentuje, że ta narracja jest fałszywa zarówno teoretycznie, jak i praktycznie, ignorując społeczne i psychologiczne koszty bezrobocia.

Koncepcja NAIRU nie tylko akceptuje bezrobocie, ale też usprawiedliwia pracę w warunkach zagrażających zdrowiu. Z perspektywy gospodarki oznacza to marnowanie ludzkiego potencjału. Tcherneva podkreśla, że ten model prowadzi do ogromnych strat społecznych i ekonomicznych, jednocześnie obwiniając bezrobotnych za ich trudną sytuację.

Mariana Mazzucato, podobnie jak Karol Marks ponad 160 lat temu, odważnie stawia pytania dotyczące podstaw współczesnej ekonomii. Czym jest bogactwo i wartość? Jak zdefiniować granice produkcji i jak mierzyć dobrobyt narodów? Kto naprawdę tworzy wartość i bogactwo w naszej gospodarce? Te zagadnienia są w centrum uwagi w książce „Wartość wszystkiego”, autorstwa jednej z najbardziej cenionych ekonomistek heterodoksyjnych.

Czy współczesna ekonomia oferuje odpowiedzi, które pomagają stawić czoła wyzwaniom kapitalizmu XXI wieku? A jak polityka publiczna reaguje na te odpowiedzi? Mazzucato odważnie kwestionuje istniejące paradygmaty i proponuje nowe podejścia, które mogą lepiej odpowiadać na potrzeby współczesnych społeczeństw.

Róża Luksemburg jest jedną z czołowych myślicielek w teoretycznym kanonie rewolucyjnego socjalizmu. Jednak była kimś więcej niż tylko teoretyczką. Sprawiła, że jej głos był słyszalny w świecie wrogo nastawionym do opinii ambitnych i zdeterminowanych kobiet. Przezwyciężyła fizyczne niedomagania i stawiła czoła wrogości wobec Żydów – stała się aktywną rewolucjonistką, której filozofia wzbogaciła każdy fragment jej niewiarygodnie produktywnego i kreatywnego życia. Sprzeciwiała się I wojnie światowej, podczas gdy reszta niemieckiej lewicy została zmieciona przez fale wzbierającego nacjonalizmu. Została uwięziona i zamordowana w 1919 r. walcząc za rewolucję, mimo że wiedziała, iż jest ona skazana na porażkę. W tej przepięknie narysowanej ilustrowanej biografii pisarka i artystka Kate Evans otwiera intelektualny świat Róży dla zupełnie nowej publiczności, zakorzeniając jej teoretyczne osiągnięcia w realiach inspirującego i głęboko poruszającego życiorysu

Steve Keen zabiera czytelnika i czytelniczkę w fascynująca podróż po tym, co John Maynard Keynes nazwał kiedyś „podziemnym światem heretyków”. Wędrujemy z nim przez bogatą tradycję intelektualną rozciągającą się od Karola Marksa do Hymana Minsky’ego. Od samego początku istnienia szkoła neoklasyczna musiała stawiać czoła krytykom podważającym jej fundamenty teoretyczne. Wbrew powszechnie panującej opinii neoklasycy większość z tych intelektualnych batalii przegrali z kretesem. Zdaniem Keena ekonomiczna ortodoksja przetrwała nie dlatego, że była na tyle silna, by pokonać swoich przeciwników na gruncie teoretycznym, ale dlatego że była na tyle osadzona instytucjonalnie, że mogła pozwolić sobie na ich ignorowanie. Dziś dorobek Piero Sraffy, Joan Robinson, Augusto Grazianiego i wielu innych heterodoksyjnych ekonomistów to swoista ślepa plamka podręczników historii myśli ekonomicznej, a ich teorie rzadko są wykładane w trakcie standardowych kursów mikro- i makroekonomii.

MMT to radykalny nurt współczesnego postkeynesizmu, będący twórczą syntezą takich heterodoksyjnych teorii jak finanse funkcjonalne, państwowa teoria pieniądza, pieniądz endogeniczny, bilanse sektorowe czy marksistowska ekonomia polityczna. Rzecznicy MMT, związani przede wszystkim z UMKC i z Levy Economics Institute, podkreślają, że we współczesnym kapitalizmie kluczowe jest rozróżnienie pomiędzy emitentem waluty i jej użytkownikami.

Ale co sprawia, że te błędne twierdzenia o autonomiczności i samoregulacji gospodarki mają tak zwodniczy urok? Jak to możliwe, że bardzo inteligentni ludzie są tak przekonani do roszczeń, którym brakuje jakiegokolwiek empirycznego ugruntowania? Przecież autonomiczna gospodarka jest niewidoczna gołym okiem.

Książka Mariany Mazzucato bezlitośnie rozprawia się z poglądami funkcjonującymi w polskiej debacie o ekonomii jako prawdy objawione. Odtwarzając historię najbardziej przełomowych technologii ostatnich kilkudziesięciu lat, Mariana Mazzucato dochodzi do zaskakującej konkluzji: to nie wolny rynek dał nam Internet, komputery, lądowanie na księżycu, telefonię komórkową, biotechnologię, leki sieroce, GPS i rewolucję nanotechnologiczną. Za najbardziej radykalnymi, najbardziej przełomowymi technologiami ostatnich dziesięcioleci stoi sektor państwowy i jego urzędnicy.

Kapitał Karola Marksa to dzieło onieśmielające – swoim rozmachem, przenikliwością, głębią i erudycją.

Z tego właśnie powodu od 150 lat stanowi źródło zarówno politycznej, jak i naukowej inspiracji dla milionów czytelników i czytelniczek. Po dekadach wymazywania dorobku Marksa z obszaru polskich nauk ekonomicznych, społecznych i humanistycznych niniejsza książka przywraca Kapitałowi należne mu miejsce. David Harvey podjął się w niej niełatwego zadania. W sposób niezwykle jasny i błyskotliwy uprzystępnił najbardziej zawiłe aspekty dzieła Marksa. Przejrzysty układ tej książki pozwala na stopniowe przedzieranie się przez kolejne rozdziały Kapitału. W trakcie tej wędrówki, Harvey zawsze służy radą i wyjaśnieniem – nie narzuca jednak nigdy swojego zdania mocą autorytetu. 

Kapitał Karola Marksa to dzieło onieśmielające – swoim rozmachem, przenikliwością, głębią i erudycją.

Z tego właśnie powodu od 150 lat stanowi źródło zarówno politycznej, jak i naukowej inspiracji dla milionów czytelników i czytelniczek. Po dekadach wymazywania dorobku Marksa z obszaru polskich nauk ekonomicznych, społecznych i humanistycznych niniejsza książka przywraca Kapitałowi należne mu miejsce. David Harvey podjął się w niej niełatwego zadania. W sposób niezwykle jasny i błyskotliwy uprzystępnił najbardziej zawiłe aspekty dzieła Marksa. Przejrzysty układ tej książki pozwala na stopniowe przedzieranie się przez kolejne rozdziały Kapitału. W trakcie tej wędrówki, Harvey zawsze służy radą i wyjaśnieniem – nie narzuca jednak nigdy swojego zdania mocą autorytetu. 

Nie tylko światowa ekonomia pogrążona jest w kryzysie. Swój kryzys przeżywa również sam sposób jej nauczania, a jego konsekwencje wykraczają daleko poza mury uniwersytetów. Materia, jaka jest nauczana, oraz forma jej przekazywania, kształtuje umysły przyszłych pokoleń ludzi polityki, a co za tym idzie, ma wpływ również na oblicze społeczeństw, w których żyjemy. My, 42 stowarzyszenia studentów ekonomii z 19 różnych państw, uważamy, że nadszedł czas na zmianę sposobu, w jaki powszechnie nauczana jest dziś ekonomia. Chcemy poddać krytyce fakt wyraźnej tendencji zawężania wykładanego programu, jakie postępowało przez ostatnie dwadzieścia lat. Ów brak intelektualnej heterogeniczności nie tylko wywiera hamujący wpływ na rozwój badań i edukacji, ale zmniejsza ponadto naszą zdolność stawiania czoła wielowymiarowym wyzwaniom dwudziestego pierwszego wieku – począwszy od potrzeby zaprowadzenia stabilizacji finansowej, a kończąc na bezpieczeństwie żywnościowym oraz zmianach klimatycznych.

Szkice te mają na celu porównanie analizy ekonomicznej dokonanej w Kapitale Marksa ze współczesną nauką akademicką (…).